ZABIJACZKA

Czeska spécialité de la maison, czyli weekendowa zabijaczka. Świnie kwiczą, noże błyszczą, piwo się leje, dehowa hudba rżnie i huczy, dzieci radośnie kwilą i świergoczą, pary żwawo ruszają w rytm polki. W menu: tradycyjna zabijaczkowa zupa (o ile pamiętam na krwi ubitego), świeży salceson i pasztet, krupniok albo kiszka albo kaszanka (czyli jelitko), zabijaczkowy talerz, pieczone żeberka na miodzie, golonka w piwie i wiele innych. Na deser kołacz ze strudlem. Świniobicie.

POTRAWY

Zamek Cieszyn zorganizował wystawę o potrawach ze Śląska Cieszyńskiego. Można tam napisać kredą na tablicy, jakie potrawy ze Śląska Cieszyńskiego się lubi, a jakie nie. No to ja piszę na blogu (bo chwilowo nie ma mnie w Cieszynie):
Lubię:
- princki (czyli Prince Polo, choć to już nie to co kiedyś, ale nadal dobre) 
- roladę (dla tych z Kongresówki: zrazy zawijane,z tym, że u nas podaje się to z kluskami śląskimi, anie jak u was - z kaszą);
- smażony ser z kminkiem (robiony z białego sera, który zgliwiał): 
- cieszyńskie kanapki ze śledziem albo z szynką albo z sałatką (w ogóle wyroby cieszyńskiego Społem są świetne):
- chleb od Hojdysza;
- kołaczyka z serem lub z borówkami (nigdy z jagodami);
- cieszyńską wuzetkę;
- cieszyńskiego sztrudla, 
schabowy po cieszyńsku (roklepywanego - podobnie jak cygara na Kubie są zawijane - na udach cieszyńskich paniczek); 
Piwo Brackie 
i miodunkę.
Nie lubię tylko placków z wyrzoskami. 

Sztramberk

Święty (a może nawet sam Pan Jezus?) tuli się do piersi wąsatego rycerza. 

To cudo znajduje się 70 km od granicy z Polską, w Beskidzie Śląsko- Morawskim graniczącym z Księstwem Cieszyńskim.

Wszędzie pieką uszy. Chodzą po wzgórzach, z których największe zdobi rura (Truba) czyli wieża średniowiecznego zamku, spod którego można zobaczyć Wałaskie Królestwo, które zasiedlili przybysze z Wołosczyzny wędrujący Karpatami, aż pod skraj Moraw, zmieniając po drodze wiarę, od prawosławia po luteranizm i przynosząc ze sobą opiekuńcze bóstwa domostw, z których najbardziej znane są Bożatka. Wymyślili też kłobuki, czyli zbójeckie kapelusze, tak więc najbardziej znanym Wołochem jest Rumcajs spod Jiczina.
Mieszkają w drewnianych domach na kamiennych podmurówkach. Domy te stoją na brukowanych kamieniami ulicach. Zażywają kąpieli piwnych. Obcy szybko zgubi się pośród pozornie prostych ulic, bo tam, gdzie wydaje się, że trzeba iść do góry, to właśnie należy iść w dół, a gdzie w lewo - to w prawo. Ale miejscowi z cierpliwością godną postaci z "Zamku" Kafki wyjaśnią zabłąkanemu wędrowcowi kawałek logiki Sztramberku. 

Więcej zdjęć: https://www.flickr.com/photos/107458814@N05/sets/72157646479481186/

Nieaktualne pomniki w Parku Pokoju w Cieszynie czyli Traktat o manekinach

Niedzielne popołudnie. Walc Straussa z gramofonu. Cesarzowi Józefowi ukradziono patent tolerancyjny. Św. Nepomucen tuli do piersi Jezusa bez głowy, bezręki i oślepiony szlachcic stoi pod murem, a roztrzaskane oblicze Franciszka Józefa dzieli się z nami stuletnim smutkiem. Żywi liżą lody, matki krzyczą na dzieci.

GDZIE W CIESZYNIE MIESZKAŁEM

Usprawiedliwienie autobiograficzne: w tym domu, w rytmie odmierzanym biciem zegara na XIV-wiecznej baszcie, spędziłem dzieciństwo. Wiele się na browarze i zamku w w Cieszynie nie zmieniło (co potwierdza zdjęcie na dole), jedynie zegar na wieży nie bije, bo miasta Cieszyn nie stać na opłacanie nakręcacza. Aha! I jeszcze jedno - to też się zmienia, że do Cieszyna praktycznie nie jeżdżą pociągi (bo trudno przecież na poważnie brać cztery połączenia dziennie do Czechowic), a przecież wyglądałem z drugiego okna po prawej, aby zobaczyć pociąg pośpieszny do Warszawy o 14:02.

KAJ TU IŚĆ?

STARY CMENTARZ

"Do mamy lecim, do mamy..." - to z drugiej części "Dziadów", tak krzyczą duszyczki umarłych dzieci szukające miejsca pomiędzy niebem a ziemią. Przechodząc koło bezimiennych figurek grupy dzieci na nieczynnym cmentarzu przy kościele  św. Jerzego w Cieszynie  ma się wrażenie, że te kamienne dzieci przez wieczność całą recytować  będą słowa Mickiewicza. Przy tym średniowiecznym kościele istniał szpital, a przy szpitalu cmentarz, który do końca XIX wieku funkcjonował  jako jeden z cmentarzy miejskich,  kiedy w 1891 założono nowy Cmentarz Komunalny przeniesiono tam co bardziej zasłużonych zmarłych, resztę pozostawiając na zboczu wzgórza wznoszącym się nad kościołem św. Jerzego.

Czas, a może też i ludzka pazerność na metal dokonały  destrukturyzacji krzyży i pomników  - przez co odnosi się wrażenie spotęgowanego cierpienia rdzewiejącej i połamanej materii nagrobków.   

TUKEJ CHODZI SIĘ NA POLE PO BORÓWKI

Jedynie prawomocna nazwa dla Cieszynioków, Centusiów i Galicyjoków (jestem całą niniejszą trójcą w jednym ciele i duchu). A jagoda to może być co najwyżej wilcza albo opuchnięta od przebywania na dworzu. Ewentualnie jeszcze jako jagodzianka na kościach w charakterze ostatniego ziemskiego napitku.

KONFESJA PRZEMYTNIKA

Ta tablica umieszczona na wystawie poświęconej polsko - czechosłowackiej  granicy zorganizowanej w  Muzeum Śląska Cieszyńskiego uruchomiła we mnie potrzebę rachunku sumienia i publicznego wyznania win.

TRZY WIDOKÓWKI Z CIESZYNA

Cieszyn ma szczęście do pocztówek. Od początku ich istnienia mnożą się karty z widokiem Cieszyna, w większości bardzo ładne. Co dziwić nie może, jako że stary Cieszyn ma wdzięk i piękno zaawansowanej w latach damy.  No cóż, ostatecznie 1200 lat to nie w kij dmuchał. I tak jak owa dama walczy z czasem, tak i Cieszyn próbuje uchodzić za wiecznie młodego, a więc - tak jak szacowna niewiasta ubiera do trampek  kolorowe rajstopy, tak i gród Trzech Braci pozwala, aby do XVII- wiecznych domów wstawiano plastikowe okna, a ich fasady zdobiły reklamy we wszystkich możliwych kolorach. Tak jak niewiasta owa usuwa wszystkie znaki starości, tak i to miasto pozwala aby w pył rozsypywały się  szesnasto - czy też siedemnastowieczne zabytki. Ale nadal piękny jesteś, Cieszynie, stara lampucero i buzerancie w jednym.

KOMPOT Z GWIZDKÓW MILICYJNYCH

Wygrzebałem plan miasta Cieszyna z 1985 roku. A tam spis knajp i ważniejszych urzędów. Knajpy na pierwszym miejscu, urzędy poniżej - co dziwić nie może w mieście, które nie zagubiło środkowoeuropejskiego sznytu. Opis owych przybytków picia i jedzenia to temat na dłuższą rozprawę, jedynie teraz zasygnalizuję temat dodając jednocześnie, że z wymienionych w spisie lokali większość nie przetrwała do dziś. Lokale podzielone są na kategorie. Kiedyś jeszcze była kategoria "S", najwyższa, którą w Cieszynie cieszyła się jedynie kawiarnia "Pod Jeleniem". A więc spis rozpoczyna dumna restauracja "Zamkowa", przy dawnym przejściu granicznym. Otwarta pewno po to, aby podróżni przed opuszczeniem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mogli się nasycić bigosami, fasolką po bretońsku, śledziem po japońsku, bryzolem z pieczarkami i barszczem z pasztecikiem. Ruskich tam nie dawali, bo to był lepszy lokal, ruskie dawali w barze mlecznym. Ktoś ozdobił wnętrze portretami dumnych rycerzy, którym ręce wyrastały z kołnierzy. Ostatnio był tam skład taniej odzieży, a teraz jest bodaj sklep z butami.

KONIE ZIEMI CIESZYŃSKIEJ

Eee tam, konie na balkonie... Czym się tu rajcować, że ktoś trzyma konia na balkonie?
U nas na wsi, w Hażlachu, koń wszedł do gospody Fukały, zamówił piwo i wyszedł. A inny koń to poszedł z Pastwisk do powiatowego miasta Cieszyna, wszedł po schodach na wysoki parter miejscowego gimnazjum, stanął pod popiersiem patrona i rżał na komitet rodzicielski. 

MAGNOLIE

Zaczyna się w kwietniu, trwa kilka, najwyżej kilkanaście dni. Kwitnienie magnolii - w większości 100-letnich krzewów, niektóre mające po sześć metrów wysokości. I tak od ponad dwustu lat, kiedy to ksiądz Leopold Szersznik sprowadził do swego ogrodu botanicznego w Cieszynie pierwsze okazy tego cuda Azji. Przy okazji ksiądz Leopold założył też muzeum, gdzie zaprezentował publicznie rękę mumii egipskiej i penisa wieloryba, a także zbudował strzelnicę. Cieszyńscy magnoliomaniacy opracowali szlak cieszyńskich magnolii, a nawet ogłosili konkurs poetycki na temat magnolii. Pożądana forma - haiku.
Zdjęcia cieszyńskich magnolii: kliknij tu

SŁOWA W PYŁ SKUTE

Czemu  z nagrobnego napisu usunięto imiona  czterdziestoletniej kobiety i szesnastoletniego chłopaka - ich nazwisko pozostawiając jednak jako godne przejścia do historii ? A wyrazy przed datą urodzenia i śmierci dlaczego skuto? Być może dlatego, że mogły być po niemiecku. A kwadratowa niewiadoma przed słowem "Morys" - co miała ukryć? Za to cyfra "3"  jako jedyna okazała sie być godna istnienia na granicie nagrobka - stojąc dumnie w szyku skutych wyrazów, których sensu  darmo szukać, jako że przemieniły się w pył pod dłutem kamieniarza.  

(Cmentarz Komunalny w Cieszynie)   

CHODZENIE Z JUDOSZEM (SKOCZÓW, ŚLĄSK CIESZYŃSKI)

Słomiana kukła obwieszona łańcuchem monet ze sreberek po czekoladkach i bibułkowymi wstążkami spłonęła w trymiga, gdy tylko przebrany w strój rzymskiego legionisty strażak podłożył pod nią ogień. Po czym, posługując się sikawką dogasił wodą resztkę tlącej się somy - na pogorzelisku pozostała tylko wewnętrzna konstrukcja lalki  przypominająca krzyż. Przyglądały się temu dzieci, część z nich trzymała w rękach drewniane kołatki, z którymi przyszły na procesję naigrywania się ze słomianej kukły. Kiedy resztki dymu unosiły się znad spalonego Judosza część z nich miała łzy w oczach - przecież przed chwila widzieli, jak spalono kukłę. Ładną kukłę, smutną kukłę, szkoda, żal.

Przedtem strażacy ustroili Judosza, a potem uzbrojeni w halabardy (aby im kukła nie uciekła) prowadzili ulicami Skoczowa. Towarzyszyły temu tłumy gapiów, a wielu z nich zabrało dzieci, wyposażając swe latorośle w kołatki, aby kołataniem wspomogły naigrywanie się z Judosza. "Kle - kle- kle!" krzyczą umieszczeni w tłumie wołacze, a dzieci niezbyt pewnie owe "Kle, kle" jak echo powtarzają i do rytmu kołatkami walą. Każą się jeszcze zgiąć Judaszowi w pokłonie przed burmistrzem i kościołem. Po czym go spalą.  

Takie są zwyczaje związane z Wielkim Tygodniem w mieście Skoczowie, na Śląsku Cieszyńskim. Judosza pali się w Wielką Sobotę. Potem baranek i zajączek.
Więcej zdjęć - kliknij tu
Film - kliknij tu